SKTT’de Fatura Nasıl Hesaplanır?

01/04/2018 tarihinde yüksek tüketimli elektrik kesintilerinin ömürlerine giren SKTT (Son Kaynak Tedarik Tarifesi) elektrik maliyetlerine yeni bir bakış açısı kaydetti.

İlk olarak 50 milyon kWh olarak açıklanan tüketim limiti 2019 başında 10 milyon kWh, 2020 başında 7 milyon kWh, 2022 başında 3 milyon kWh ve 01.07.2022 itibari ile 1 milyon kWh olarak güncellenmiştir. İlerleyen süreçte limitin düşmeye devam etmesi ve serbest piyasa koşullarında belki de sıfırlanacağı öngörülmektedir.

SKTT ile elektrik faturası hesaplama, EPDK (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu) tarafından genel ulusal birim fiyatlarından bağımsız olarak kullanılan fiyat – kullanımın ilişkisine göre gerçekleştirilmektedir. Ulusal tarifeye tabi abonelikler gerek EPDK’nın ortalama gerek farklı sitelerden ücrete göre faturasını dilediği zaman elektrik faturası sorgulaması yapabilirken, SKTT abonelikleri maalesef ya elle kayıt-hesap yapabilir durumda ya da ücretlerin hizmet sağlaması hız-kalitesine göre beklemek durumundadır. Apollo bu konuda SKTT yükünün hafifletilmesinde, fatura tutarlarını istenen her bir müşteriye sunabilmektedir. 

SKTT = (PTF + YEKDEM) x KBK

*PTF (Piyasa Takas Fiyatı): EPİAŞ (Enerji Piyasası İşletmeleri A.Ş.) Gün Öncesi Piyasasında arz-talep eğrisinin kesişmesi ile saatlik bazda oluşan elektrik enerjisi birim fiyatıdır.

*YEKDEM (Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması): Yenilenebilir enerji kaynakları ile üretim yapan ve teşvik edilen santrallere ödenen teşvik bedelinin piyasada oluşturduğu birim maliyettir.

*KBK: Kurulca Belirlenen Katsayı

01/04/2018 itibariyle SKTT limit ve KBK gelişimleri özeti tablodaki gibidir;

	Tüketim Limit (kWh)	KBK	Not
01.04.2018	50 milyon kWh	1,1280	*Tüm Aboneler
01.01.2019	10 milyon kWh	1,0938	*Mesken abonelikleri hariç
01.01.2020	7 milyon kWh	1,0938	*Mesken abonelikleri 50 milyon kWh
01.01.2021	7 milyon kWh	1,0938	*Mesken abonelikleri 50 milyon kWh
01.01.2022	3 milyon kWh	1,0938	*Mesken 50 milyon kWh, Tarımsal Sulama abonelikleri 7 milyon kWh
01.07.2022	1 milyon kWh	1,0938	*Mesken 50 milyon kWh, Tarımsal Sulama abonelikleri 7 milyon kWh
01.08.2022	1 milyon kWh	1,0938	*Mesken ve Tarımsal Sulama abonelikleri 100 milyon kWh
01.01.2023	1 milyon kWh	1,0938	*Mesken ve Tarımsal Sulama abonelikleri 100 milyon kWh

SKTT tüketim limitini aşan tüketiciler limite ulaştıkları dönemden sonra 3. takvim ayında bu uygulamaya tabi olmaktadır. Bu tarihten itibaren görevli tedarik şirketinden elektrik almaya devam edecek olan tüketiciler için formülde geçen PTF Türkiye ağırlıklı ortalaması olarak hesaplanmaktadır.

Bir tüketici profili baz yük de olsa Türkiye ağırlıklı ortalamasına fatura hesabı yapıldığında sadece bu konudan kaynaklı bile ilave maliyete maruz kalmaktadır.

Dönem	PTF (TL/MWh) (Aritmetik Ort.)	PTF (TL/MWh) (TR Ağırlıklı Ort.)	Fark (%)
2023 / 01	3.431,49	3.484,82	1,55%
2023 / 02	2.802,71	2.870,10	2,40%
2023 / 03	2.126,22	2.156,41	1,42%
ORT.	2.786,81	2.837,11	1,79%

Formülde belirtildiği üzere Türkiye ağırlıklı PTF ortalamasının üzerine YEKDEM birim maliyeti de eklenerek %9,38 kâr marjı ile aktif enerji birim fiyatına ulaşılmaktadır.

Burada ilgili fatura dönemi YEKDEM birim maliyeti, bir sonraki ayın 15’inde kesin uzlaştırma sonucu netleştiğinden; fatura oluşturulma tarihinin ayın 15’inden önce olduğunda EPDK tarafından açıklanan tahmini birim bedelle faturalar oluşturulmaktadır. Bu da her ay devam edecek olan mahsuplaşma konusunu gündeme getirmekte olup fatura hesabını karmaşık bir hale sokmaktadır.

Fatura hesaplarında PTF

Şubat 2022 dönemi itibariyle faturalarda YEKDEM birim bedeli 0 TL olarak açıklandığı için fatura hesaplarında sadece PTF kullanılmaktadır.

Uygulama başladığından itibaren yüksek tüketici sınıfında yer alan SKTT abonelikleri istisnalar haricinde tüketimini özel tedarikçilerden sağlamaktadır. Aynı zamanda limit aşmadığı halde bu formülasyonla elektrik tedarik eden tüketiciler her geçen dönem artış göstermektedir.

Tedarikçilerin fatura hesaplaması yönetmelikte geçen formülle yapılsa da PTF tüketicinin AOPTF’si (ağırlıklı ortalama PTF) olarak hesaplanmaktadır.

Tüketicinin AOPTF’si ay içerisinde her saat tükettiği elektriğin her saat oluşan fiyat ile çarpılması ve bu toplam tutarın aylık toplam çekişe bölünmesiyle bulunmaktadır.

Aşağıda örnek olarak 2 saat üzerinden yapılan hesap incelenebilir;

	PTF (TL/MWh)	Tüketim (MWh)	Tutar (TL)
08.03.2023 00:00 – 01:00	2.250,00	4,80	10.800,00
08.03.2023 01:00 – 02:00	1.650,00	6,90	11.385,00
TOPLAM/ORT	1.896,15	11,70	22.185,00

Normalde 2 saat için açıklanan fiyatların ortalaması 1.950 TL/MWh iken tüketicinin AOPTF’si 1.896,15 TL/MWh olarak hesaplanmıştır.

Bu hesap ilgili dönemdeki “gün x saat” sayısı kadar (31 çeken aylarda 744 vs.) tekrarlanarak fatura hesabında kullanılacak AOPTF bulunmaktadır.

Örnekten devam etmek gerekirse Mart 2023 dönemi PTF ortalaması 2.126,22 TL/MWh açıklanmıştır. Örnekteki gibi PTF düşük çıkan saatlerde yüksek çekiş yapan tüketicilerin AOPTF’si düşük çıkmaktadır. Detaylandırmak gerekirse;

En klasik tabirle PİK saatlerde (08:00 – 20:00) çalışan bir tüketicinin AOPTF’si 2.250 TL/MWh civarında oluşacakken Off-PİK saatlerde (20:00 – 08:00) çekiş yapan bir tüketicinin 1.950 TL/MWh civarında oluşmaktadır.

Bu durum dikkatli takip edildiğinde gece saatlerinde, Pazar günleri, resmi tatillerde fiyatın düşük çıkacağı görülecek olup maliyet düşürmek isteniyorsa öncelikle bu saatlerde çalışma planlaması yapılmalıdır.

KBK’yı düşük teklif eden tedarikçi

Elektrik maliyetinin düşürülmesi için diğer ve genel yöntem ise KBK’yı düşük teklif eden tedarikçi bulmaktır!

Tüketici açısından fatura hesabı kontrolü yaparken tüketim değerlerinin saatlik gerçek çekişler olmasına dikkat etmektir. Bazı durumlarda tüketicinin saatlik çekişleri olmasına rağmen tedarikçiler Gündüz-Puant-Gece tüketimlerini profil katsayıları kullanarak saatlik veriye çevirmekte olup AOPTF’yi olması gerekenden yüksek hesaplayabilmektedir. 

Elektrik maliyetini doğru şekilde takip etmek isteyen bir tüketici, günlük, haftalık, aylık fatura hesaplarını tek tuşla olması gerektiği hesaplayarak tüketiciye gösteren konusunda lider platform Apollo’dan destek alabilir. Bu şekilde tedarikçisi ile yaşanabilecek elektrik faturası itiraz problemini bertaraf etmiş olur. 

Bir sonrakine güne ait elektrik fiyatları EPİAŞ tarafından saat 14:00’da açıklanmaktadır. Açıklanan fiyatlara istinaden bir sonraki günün çalışma planı, düşük fiyatlı saatlerde çalışmak üzerine dizayn edilerek maliyet azaltılabilmektedir. Apollo sayesinde bu konu da detaylı şekilde kontrol edebilir böylece, hem iş yükü azaltılır hem de daha optimum bir çalışma planı ile elektrik maliyetini belki de binlerce lira düşürülebilir.

Elektrik faturaları belirli bölümlerden oluşmaktadır. Bu bölümler; Aktif Enerji, Dağıtım Sistemi Kullanım Giderleri ve Vergi-Fonlar olarak 3‘e ayrılır.

Aktif Enerji Bedeli Nasıl Hesaplanır?

SKTT kapsamında elektrik tedarik eden bir tüketicinin yukarıda da bahsedildiği üzere saatlik tüketim değerleri ile ilgili saatlerde açıklanan PTF ile çarpılarak tüketim noktasının AOPTF’si hesaplanmaktadır. Bu fiyatın üzerine fatura uzlaştırma sonrası kesiliyorsa gerçekleşen bedel, uzlaştırma öncesi kesilecekse EPDK veya tedarikçi tahmini YEKDEM birim bedeli eklenmektedir. Sonrasında tedarikçi ile yapılan elektrik sözleşmesinde geçen KBK uygulanarak Aktif Enerji Birim Bedeli hesaplanmakta ve ay toplamı gerçekleşen tüketim toplam değeri ile çarpılarak Aktif Enerji Bedeli bulunmaktadır.

Daha önce de belirtildiği üzere saatlik tüketimlerin doğru şekilde işleme alınması gerçek maliyeti ve aktif enerji tutarını hesaplamak en önemli unsurdur. Fatura uzlaştırma sonrası kesiliyorsa YEKDEM birim bedeli ile ilgili sorun yaşanması pek olası değildir. Fakat uzlaştırma öncesi tahmini YEKDEM birim bedelle fatura oluşturuluyorsa YEKDEM mahsubu da dikkatle takip edilmesi gereken bir konudur.

Örnek olarak YEKDEM açıklanan bir ayın faturasında tahmini birim maliyetin 50 TL/MWh, tüketimin de 100 MWh olması durumunda 5.000 TL YEKDEM maliyeti aktif enerji tutarına dahil edilecektir. Bir sonraki ay mahsup yapılırken uzlaştırma sonrası YEKMDEM gerçek maliyetinin 40 TL/MWh olarak açıklandığını varsayarsak 10 TL/MWh x 100 MWh = 1.000 TL faturadan tüketici lehine mahsup edilmelidir. Tam tersi olasılıkta 60 TL/MWh olarak açıklanırsa tedarikçi lehine 1.000 TL mahsup hesaplanır.

Birim bedelin sonraki ayları uzlaştırılması

YEKDEM mahsubu konusunda piyasada az bilinen ve uygulanan bir operasyon daha mevcuttur. Bunu da kısaca özetlemek gerekirse 6 ay önce kesilen bir faturada dikkate alınan YEKDEM birim bedeli sonraki ayların uzlaştırmalarıyla birlikte değişebilmektedir.

Uzlaştırma Dönemi	Uzlaştırma Versiyon	Birim Maliyeti (TL)	Tüketim (MWh)	Mahsup Tutar (TL)
Tem – 2021	Tem – 2021	93,865	1.200,00	7.362,00	*tahmini YEKDEM 100 TL/MWh
Tem – 2021	Ağu – 2021	94,01	1.200,00
Tem – 2021	Eyl – 2021	94,033	1.200,00
Tem – 2021	Eki – 2021	94,026	1.200,00
Tem – 2021	Kas – 2021	94,021	1.200,00
Tem – 2021	Ara – 2021	94,013	1.200,00
Tem – 2021	Oca – 2022	94,01	1.200,00
Tem – 2021	Şub – 2022	94,001	1.200,00
Tem – 2021	Mar – 2022	94,01	1.200,00
Tem – 2021	Nis – 2022	94,009	1.200,00
Tem – 2021	May – 2022	94,013	1.200,00
Tem – 2021	Haz – 2022	94,521	1.200,00	787,20

Tablodaki örnekte Temmuz 2021 faturası kesilirken tahmini YEKDEM mahsubunun Ağustos döneminde yapıldığı varsayılmaktadır. Fakat Temmuz 2021 YEKDEM birim bedeli Haziran 2022 uzlaştırmasında neredeyse %1 civarında artmıştır. Bu değişimin de mahsubunun tüketici lehine yapılması gerekmektedir.

Dağıtım Sistemi Kullanım Bedelleri

Fatura hesabında aktif enerji bedeli hesaplandıktan sonra dağıtım sistemi kullanıma ilişkin bedeller hesaplamaktadır. Bu bedeller özetle;

• dağıtım bedeli (dağıtım bölgesi tüketicisi ise, iletimden bağlı ise iletim bedeli faturası TEİAŞ tarafından tüketiciye doğrudan fatura edilir),
• çift terimli tarifede ise güç bedeli,
• çift terimli tarifede aşım oluştuysa güç aşım bedeli,
• Reaktif Enerji   tarifesine tabi kullanıcılar için reaktif-kapasitif enerji limitlerini aşımda uygulanan reaktif ceza tutarıdır.

Dağıtım Bedeli:

Dağıtım sistemine bağlı kullanıcılara uygulanacak dağıtım bedeli EPDK tarafından açıklanan ulusal tarifede ilgili tarife grubu birim fiyatı ile gerçekleşen tüketimin çarpımı ile bulunur. İletim sistemine bağlı ise TEİAŞ bölgeleri için belirlenen tarifeye tabidir.

Güç Bedeli/Güç Aşım Bedeli:

Çift terimli tarifede bulunan kullanıcılar için  güç bedeli sözleşme gücü ve ulusal tarifedeki birim fiyatın çarpılmasıyla bulunur. Çift terimli tarife için dağıtım bedeli tek terimli tarifeye göre düşük tutulmaktadır. Dolayısıyla çift terimli tarifeye geçiş için tüketim profilinin detaylı incelenmesi ve gerekliyse sözleşme gücü revizyonu ile avantajlı olması durumunda çift terimli tarifeye geçiş değerlendirilebilir. Bu konuda daha avantajlı tarife olup olmadığını size gösteren Apollo portalından destek alabilirsiniz. Bir takvim yılında 3 kez tarife değişikliği hakkı olduğu için otomatik takibi tüketici avantajı açısından süreklilik sağlayabilir. Tüketici ay içerisinde sözleşme gücünü aşan tüketimleri ilgili olarak ulusal tarifede belirlenen koşullarla güç aşım bedeli cezasına maruz kalmaktadır. Bu sebeple çift terim tarifede tüketim değerlerinin anlık izlenmesi bu cezadan kaçış için önem arz etmektedir.

Reaktif Ceza:

Tüketiciler çektikleri aktif enerji miktarının tarife ile belirlenmiş limitlerin üzerinde endüktif reaktif enerji tüketmeleri veya kapasitif reaktif enerji vermeleri halinde, reaktif enerji tüketim bedeli ödemekle yükümlüdür. Bu nedenle kompanzasyon panosunun sürekli takip edilerek reaktif enerjinin bu limitleri aşmadığından emin olunmalıdır. Bu takibi anlık yapan Apollo sayesinde hiçbir şekilde reaktif cezaya ihtimaliniz bulunmamaktadır.

Vergi-Fonlar:

Faturanın son bölümü vergilerden oluşmaktadır. Önceki dönemlerde alınan TRT ve Enerji artık faturalara yansımamaktadır. Elektrik ve Havagazı Vergisi (Belediye Tüketim Vergisi) aktif enerji üzerinden hesaplanmakta olup Sanayi abonelikleri için %1, diğer abone grupları için %5 olarak hesaplanmaktadır. Abonelik belediye sınırları ve mücavir alanların dışındaysa bu vergiye tabi değildir.

Yukarıda belirtilen tüm tutarların üzerine %18 KDV eklenerek fatura için ödeme tutarı ortaya çıkmaktadır. Özetle yukarıdaki kalemlerin hesaplamasıyla tablodaki gibi hesap yapılmaktadır.